ΝΙΚΟΣ ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΣ




Η ζωή και το έργο του

 

  Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1910 από πατέρα Κωνσταντινοπολίτη και μητέρα Αθηναία. Το 1932, ξεκινάει τις σπουδές του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Δυο χρόνια μετά την αποφοίτησή του, το 1938,  πολεμά στο αλβανικό μέτωπο, όπου αιχμαλωτίστηκε από τους Γερμανούς . Κλείστηκε σε στρατόπεδο εργασίας, αλλά κατάφερε και δραπέτευσε. Δίδαξε ζωγραφική, σκηνογραφία και ιστορία της τέχνης στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Μετσόβιου Πολυτεχνείου.
  Ως ζωγράφος ασχολήθηκε με την εικονογράφηση βιβλίων, την σκηνογραφία και την ενδυματολογία συνεργαζόμενος με πολλά θέατρα, όπως το Εθνικό και το Κρατικό θέατρο. Έλαβε μέρος σε πολλές εκθέσεις ζωγραφικής στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πολλά έργα του βρίσκονται σε διάφορες πινακοθήκες και στην Εθνική. Υπήρξε φίλος με τον Φώτη Κόντογλου και τον Γιάννη Τσαρούχη.
  Τόσο η ζωγραφική του όσο και η ποίησή του κινούνται στο ρεύμα του υπερρεαλισμού. Ειδικότερα όμως το ποιητικό του έργο με το οποίο κάνει την εμφάνισή του στην λογοτεχνία, το 1938, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τους συντηρητικούς λογοτέχνες και αστούς της εποχής. Ωστόσο, παρά τις αντιδράσεις και τα αρνητικά σχόλια για την ποίησή του που θεωρήθηκε προκλητική, ο ίδιος παρέμεινε πιστός στον υπερρεαλισμό έως το τέλος. Το 1958 τιμήθηκε με το Α΄ βραβείο ποίησης. Πέθανε το 1985.

Όσον αφορά το ποιητικό του έργο, διακρίνεται στις εξής περιόδους:

Α. Προπολεμική περίοδος, 1938 – 39.
Όταν πρωτοεμφανίστηκε με τις δύο πρώτες ποιητικές συλλογές του, προκάλεσε ιδιαίτερα έντονες αντιδράσεις. Ο υπερρεαλισμός, και γενικότερα το κίνημα του μοντερνισμού που υπηρετεί, την εποχή αυτή δέχεται περισσότερες πιέσεις από όσο λίγα χρόνια πριν. Όταν λ.χ. την άνοιξη του 1935 εμφανίζεται η αιρετική Υψικάμινος του Εμπειρίκου, ένα κείμενο ακραιφνώς υπερρεαλιστικό, υπήρξαν φυσικά και τότε αντιδράσεις. Όμως ο γενικότερος φιλελευθερισμός που επικρατούσε ακόμη τα χρόνια εκείνα, συνετέλεσαν ώστε οι αντιδράσεις αυτές να μην έχουν την οξύτητα που είχαν αργότερα οι επιθέσεις εναντίον του Εγγονόπουλου. Τα έτη 1938 και 1939 ήταν εντελώς διαφορετικά: και εξαιτίας της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου (ο ίδιος ο Εγγονόπουλος αναφέρεται στο θέμα αυτό) και εξαιτίας της διεθνούς πολιτικής έντασης, με την επικράτηση των ολοκληρωτικών καθεστώτων στη Γερμανία, την Ιταλία αλλά και την τότε ΕΣΣΔ, και το προανάκρουσμα του πολέμου. Οι ιστορικές συνθήκες ήταν λοιπόν δυσμενείς για τον ποιητή και οι δύο πρώτες ποιητικές συλλογές του ενόχλησαν τους κρατούντες για πολύ συγκεκριμένους λόγους. Παρά την κρυπτικότητά τους, έδειχναν καθαρά τον παραλογισμό της εποχής και ο λόγος τους ήταν ειρωνικός και ανατρεπτικός.

Β. Η περίοδος 1944-1957
Η περίοδος αυτή είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για όλη την Ελλάδα. Λήγει ο πόλεμος και η Κατοχή αλλά αρχίζει ένας μακροχρόνιος Εμφύλιος. Όταν ύστερα από πέντε χρόνια τελειώνει και ο Εμφύλιος, η χώρα αρχίζει να μετρά τις πληγές της μέσα σε κλίμα μισαλλοδοξίας, καταπίεσης και διχασμού. Είναι λοιπόν φυσικό πως όλη σχεδόν η παραγόμενη ποίηση τότε στην Ελλάδα είναι βαθύτατα πολιτική. Τώρα είναι που κορυφώνεται ο πολιτικός ριζοσπαστισμός του Εγγονόπουλου και ολοκληρώνεται η στροφή του σε μια ποίηση με σαφέστερη την πολιτική της διάθεση, χωρίς ωστόσο η γραφή του να χάνει τίποτε από τον αρχικό υπερρεαλιστικό και επιθετικό της χαρακτήρα. Στα χρόνια 1944-1957 εκδίδονται πέντε ποιητικές συλλογές, που απαρτίζουν τον δεύτερο συγκεντρωτικό τόμο των Ποιημάτων: Μπολιβάρ (1944), Η επιστροφή των πουλιών (1946), Έλευσις (1948), Ο Ατλαντικός (1954), Εν Ανθηρώ Ελληνι Λόγω (1957). Κύριο χαρακτηριστικό των ποιημάτων αυτής της γόνιμης περιόδου είναι πως ο ποιητής φαίνεται να συνομιλεί εμφανέστερα με την τρέχουσα ιστορία σε σύγκριση με τις προπολεμικές συλλογές και σχολιάζει καθαρότερα τα ιστορικά δρώμενα. Η ποιητική του έμπνευση και παραγωγή, η ποιητική του διάθεση και ύπαρξη είναι άρρηκτα δεμένες με το ιστορικό παρόν όπως στην «Ποίηση 1948». Επιπλέον, καθώς τώρα η αναφορά στην τρέχουσα ιστορία είναι εμφανής, μπορεί και ο ίδιος και εμπλέκεται πιο ενεργά στα γεγονότα, αλλά πάντα σχεδόν αποκρυμμένος πίσω από ιστορικά, μυθικά ή καλλιτεχνικά προσωπεία. Εξαγγέλλει και εξυμνεί με επική κάποτε διάθεση, το όραμα της οικουμενικής ελευθερίας και ευτυχίας.

Γ. Η Κοιλάδα με τους Ροδώνες
Η τελευταία συλλογή του Εγγονόπουλου κυκλοφορεί το 1978 και περιλαμβάνει ποιήματα μιας εικοσαετίας (1957-1978).
Η συλλογή, που περιέχει και αρκετούς πίνακες και μεταφράσεις, συνεχίζει τον «πολεμικό» τόνο των προηγούμενων συλλογών και πολλά ποιήματα συντίθενται γύρω από ιστορίες δημιουργών που έχουν βιώσει την κακία και την αχαριστία των πολιτών και της πολιτείας. Αυτός όμως που τελικά φαίνεται να προβάλλει πίσω από τα πρόσωπα και τις καταστάσεις που περιγράφονται είναι ο ίδιος ο ποιητής. Στην Κοιλάδα έχουμε μεγάλο αριθμό από «βιογραφίες» άλλων, καθεμία από τις οποίες είναι μέρος της βιογραφίας του ίδιου του ποιητή.


  Το ποιητικό έργο του περιλαμβάνει τις εξής συλλογές:
1.     Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν, 1938
2.     Τα Κλειδοκύμβαλα της Σιωπής , 1939
3.     Επτά Ποιήματα,1944
4.     Μπολιβάρ, ένα Ελληνικό Ποίημα,1944
5.     Η επιστροφή των πουλιών,1946
6.     Έλευσις, 1948
7.     Εν Ανθηρώ Έλληνι Λόγω, 1957
8.     Κοιλάδα με τους Ροδώνες, 1979
Κορυφαίο έργο του θεωρείται το  ‘Μπολιβάρ’,το οποίο έχει μελοποιηθεί.
Αξιόλογο θεωρείται και το μεταφραστικό του έργο,  το οποίο περιλαμβάνει μεταφράσεις  ποιητών όπως του Λόρκα, του Μπωντλαίρ,  του Μαγιακόφσκι κα.

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ - ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ)

Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ

Λάθη που πρέπει να αποφεύγουμε όταν γράφουμε έκθεση