Το πολιτιστικό πρόβλημα

Το έκτο πρόβλημα είναι το πολιτιστικό πρόβλημα ή το πολιτισμικό πρόβλημα. Αρχικά η παιδεία μαζί με την ποίηση, τη σκέψη και την τέχνη. Μετά έγινε αυτό που λέμε κουλτούρα. Η κουλτούρα, το να αντιμετωπίζουμε τα φαινόμενα της ποίησης , της σκέψης, της τέχνης και των άλλων εκδηλώσεων σαν κουλτούρα, σημαίνει ήδη ένα υποβιβασμό τους.  Η σκέψη, η ποίηση, η τέχνη δεν υπάγονται σ’ εκείνο που φθηνά και σε παγκόσμιο σχεδόν επίπεδο ονομάζεται κουλτούρα, χωρίς να σκεφτόμαστε τι είναι αυτό που μας λέει και αυτό που μας κρύβει τούτη η λέξη.  Κείμενα, έργα  τέχνης και μνημεία στέκονται πάντα απέναντι μας και περιμένουν το μέλλον μας και το μέλλον τους. Δεν ζητούν από μας μια απλή απόλαυση, μια κατανάλωση. Παραγωγική επαφή με τον παλμό τους, σημαίνει ότι δεν ανήκουν απλώς και μόνο στο παρελθόν. Τίποτα δεν είναι μόνο επίκαιρο. Τίποτα δεν είναι αφηρημένο μέλλον. κάθε τόπος, κάθε στιγμή του χρόνου είναι , παντού και πάντα , συγχρόνως παρελθόν, παρόν και μέλλον.
Ο πολιτιστικός ή πολιτισμικός χωρό- χρόνος, συνδέεται και συγχέεται πολύ συχνά με τον ελεύθερο ψυχαγωγικό χρόνο. Η ψυχαγωγία όμως όταν δεν είναι απλό ή υπερκινητικό παραγέμισμα του άδειου χρόνου, μια επιφανειακή απασχόληση, είναι αγωγή της ψυχής και όχι γρήγορη κατανάλωση φυσικών και πολιτιστικών αγαθών. Η απασχόληση με μόνο ανθρώπινα και κοινωνικά παιχνίδια μας κρύβει συνήθως ένα σημαντικότερο και συμπαντικότερο παιχνίδι, που θα προσπαθήσουμε να δούμε παρακάτω. Το πολιτισμικό πρόβλημα ξεπερνάει τα όρια ων βιβλιοθηκών, των μουσείων, των χώρων θεαμάτων και μουσικής, των αρχιτεκτονημάτων. Υπερβαίνει και τους δασκάλους και τους μαθητές, υπερβαίνει και τους δημιουργούς και τους μιμητές ή τους καταναλωτές τους , και τα υπουργεία πολιτισμού και πολιτιστικούς συλλόγους. Δεν μας ζητιέται σήμερα να σχεδιάσουμε ένα πρόγραμμα, αλλά να προσπαθήσουμε να σκεφθούμε σε βάθος την παιδεία. Ίσως πρέπει όμως να ριχθούμε σε μια νέα περιπέτεια, σε μια προσανατολισμένη περιπλάνηση, στενά δεμένη με την παιδεία ως μόρφωση και αγωγή, και με το παιχνίδι , όχι το επιφανειακό παιχνίδι, αλλά το παιχνίδι που παίζει ο ίδιος ο κόσμος, μην υπακούοντας σε κάτι που του είναι εξωτερικό , μην υπακούοντας σε μια εξωτερική αρχή.
Δεν θα μπορούσαμε να επεξεργασθούμε μια βαθύτερη σχέση με τη σκέψη, την ποίηση και την τέχνη, σχέση που να μας θίγει καίρια και να μας μεταμορφώνει; Η σκέψη δεν  περιορίζεται στη φιλοσοφία και ακόμα λιγότερο στην ιστορία της φιλοσοφίας. Ούτε  στην επιστημονική θεωρία και πρακτική. Η καθηγητική φιλοσοφία και η δημοσιογραφική ψευτοφιλοσοφία μένουν ξένες στη σκέψη. Η γλώσσα της σκέψης – ο μεταμορφωμένος αρχαιοελληνικός λόγος – προσπαθεί να πει και να σκεφθεί το κέντρο της ολόκληρης σχέσης: του ανθρώπου και του κόσμου.   Η ποίηση δεν υπάρχει για να μας συγκινεί ανώδυνα  ή να μας ρίχνει σε φθηνές φαντασιώσεις. Δεν είναι υποκατάστατο ζωής, αν και έτσι την έχουμε καταντήσει. Μας ανοίγει στον κόσμο, άμα επικοινωνούμε καίρια μαζί της. Περισσότερο από προφορικός ή γραπτός λόγος, η ποίηση αντιστοιχεί στην ποιητικότητα του κόσμου. Η τέχνη δεν αναπτύχθηκε για να ονειροπολούμε βλέποντας, ακούοντας, διαβάζοντας και να αντιμετωπίζουμε σαν αντικείμενα τα ανοιχτά και πολυδιάστατα έργα της. Ο κουτός τουρισμός που χάσκει μόνο απέναντι στα τοπία και τα μνημεία εμποδίζει κάθε παραγωγική εγρήγορση. Περιηγητές και εκδρομείς δεν κάνουν άλλο, συνήθως, παρά να καταναλώνουν. Τελείως διαφορετική είναι μια απαιτητική και όχι στάση, αλλά σχέση με αυτό που μας προσφέρεται.  Η σχέση αυτή ανοίγει δρόμους.
Κων/νος Αξελός

Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ (ΣΥΝΕΞΕΤΑΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ - ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ)

Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (PROJECT) ΣΤΟ ΛΥΚΕΙΟ

Λάθη που πρέπει να αποφεύγουμε όταν γράφουμε έκθεση